Terapia poznawczo behawioralna jest metodą leczenia zaburzeń psychicznych, trudności emocjonalnych oraz problematycznych zachowań. Charakteryzuje się ona:

• skupieniem się na czasie teraźniejszym, na aktualnych problemach;
• byciu tu i teraz;
• znajdowaniem powiązań pomiędzy myślami, emocjami, stanem fizjologicznym organizmu i zachowaniami osoby uczestniczącej w terapii.

Założenia terapii poznawczo behawioralnej opierają się na przekonaniu, że myśli, emocje i zachowania człowieka wzajemnie na siebie wpływają, tworząc wzorce zachowań, które nie zawsze są właściwe. Innymi słowy: myślenie projektuje postrzeganie świata i idące za tym postrzeganiem działanie.

Dobrym przykładem będą tu postawy życiowe pesymisty i optymisty. Pesymista, napotkawszy trudność lub przeszkodę, odda się snuciu katastroficznych wizji i zamartwianiu się, co tylko pogorszy jego stan emocjonalny i odbierze mu siłę do działania. Optymista, przeanalizuje sytuację, zastanawiając się, co może z nią zrobić i w konsekwencji ułoży plan działania lub dojdzie do wnioski, że na dane zjawisko nie ma wpływu i zajmie się „swoimi” sprawami. Tak czy inaczej, uspokoi się.

Jednak nasz sposób myślenia i schematy działań nie są wrodzone, lecz nabyte, mają swoje konkretne przyczyny. Celem terapii poznawczo behawioralnej jest odnalezienie bodźca powodującego dany typ reakcji oraz nauczenie pacjenta nowych zachowań, bez obciążającego emocjonalnego bagażu, który zgromadził przez lata. Terapeuta towarzyszy
w obiektywnym spojrzeniu na dotychczasowe schematy myślenia i działania, pomaga w ich analizie i wypracowaniu nowych, konstruktywnych.

Terapia poznawczo behawioralna ma wiele zalet. Należą do nich:

• wysoka skuteczność, potwierdzona wieloma badaniami klinicznymi;
• szybkie efekty (cykl terapeutyczny jest przewidywany na około 20 cotygodniowych spotkań);
• możliwość wyjścia od aktualnych bieżących trudności, które w toku terapii doprowadzą do przyczyn problemów;
• rozwój samoświadomości osoby terapeutyzowanej (danie wędki zamiast ryby), co pozwala na samokontrolę zachowania i zapobieganie nawrotom zaburzeń w przyszłości.